Przyrządzanie ziół

Przyrządzanie ziół

Jednorazowe surowce zielarskie lub mieszanki różnych ziół należy przygotować do użycia w takiej postaci, która zapewni jak najlepsze wchłoniecie składników leczniczych przez organizm. Leki roślinne, stosowane w lecznictwie domowym, mogą być używane w kilku postaciach:

Napar

Odpowiednią ilość surowca lub mieszanki ziołowej zalać przepisaną ilością wrzącej wody w naczyniu, które umieszcza się na parze i po przykryciu ogrzewa co najmniej 15 min. Następnie pozostawia się pod przykryciem jeszcze na 15 min, co kilka minut mieszając. Otrzymany napar należy przecedzić przez sitko, a pozostały na sitku surowiec przemyć wrzącą wodą, uzupełniając otrzymany napar do przepisanej objętości. 

Herbatki ziołowe

Napary są przygotowywane z jednorodnych surowców zielarskich lub mieszanek. W przypadku wielu surowców olejkowych (ziela i liści) przygotowuje się je w sposób uproszczony, zalewając dany surowiec w szklance lub filiżance wrzątkiem i pozostawiając do zaparzenia na 5 do 15 min pod przykryciem.

Odwar

Odpowiednią ilość surowca lub mieszanki ziołowej zalewa się przepisaną ilością wody o temperaturze pokojowej, starannie miesza, przykrywa i umieszcza na parze (stawiamy garnek w garnku napełnionym wodą około 2 cm poniżej garnka wewnętrznego). Temperatura powinna wynosić około 90°C przez okres około 30 min, co osiąga się pozostawiając garnek zewnętrzny na małym ogniu przez 45 min. Otrzymany odwar należy przecedzić, a surowiec pozostały na sitku przelać wrzątkiem, uzupełniając odwar do przepisanej objętości. Odwary przygotowywane są z surowców, z których trudno jest wyodrębnić składniki czynne, na przykład-korzeni, kory, nasion, przy czym należy podkreślić, że jest to postać leku roślinnego, w czasie przygotowywania którego traci się najwięcej składników leczniczych, głównie olejków eterycznych.

Maceracja

Maceracja jest najrzadziej stosowaną postacią leku roślinnego, przy jej przygotowaniu jako rozpuszczalnika używa się wody. Jednorodny surowiec lub mieszankę ziołową zalewa się przepisaną ilością wody o temperaturze pokojowej i pozostawia na odpowiednią ilość czasu (od 1/2 godz. do kilku godzin), po czym mace-rat cedzi się przez sitko, a pozostały na sitku surowiec przelewa wodą, uzupełniając macerat do przepisanej objętości. Maceracje przyrządza się na przykład w przypadku korzenia prawoślazu i nasienia lnu. 

Nalewka

Niekiedy przy sporządzaniu wyciągów ziołowych lepszym niż woda rozpuszczalnikiem jest alkohol etylowy. Na skalę przemysłową do sporządzania wyciągów alkoholowych używa się spirytusu etylowego, natomiast w warunkach domowych najlepszy wydaje się być winiak lub brandy. Do 2 filiżanek winiaku dodaje się 30 g suszonych ziół w całości lub sproszkowanych, przelewa je do butelki i szczelnie zamyka. Butelkę należy postawić w ciepłym miejscu i co kilka dni wstrząsnąć dla lepszej ekstrakcji składników. Po dwóch tygodniach zawartość butelki filtruje się przez bibułkę, dodaje znów surowca i regularnie wstrząsa co kilka dni. Po 4-5 tygodniach nalewka jest gotowa do użycia.

Syrop ziołowy

Rzadko stosowaną formą leku roślinnego jest syrop ziołowy (60 g suszonych ziół zalać l filiżanką wrzątku i odstawić do ostygnięcia, po czym otrzymany napar odcedzić, filtrując przez bibułę). Przefiltrowany napar podgrzać i rozpuścić w nim l filiżankę cukru, następnie doprowadzić do wrzenia i gotować na wolnym ogniu aż do momentu, w którym syrop osiągnie konsystencję płynnego miodu. Tak przygotowany syrop studzi się i przelewa do słoiczka typu twist.

Maść

Substancją podstawową do przygotowania maści ziołowej domowym sposobem jest na ogół smalec wieprzowy (250 g smalcu wieprzowego rozpuścić na wolnym ogniu, po czym dodać do płynnego tłuszczu 30 g suszonych ziół i dalej podgrzewać aż do zagotowania, następnie pozostawić na wolnym ogniu na około 1/2 godz., później przecedzić przez sitko do słoiczka, ostudzić i wstawić do lodówki). 

Proszki (zioła sproszkowane)

Ta postać leku roślinnego była niegdyś powszechnie stosowana, jednak we współczesnej medycynie jest mniej popularna. Wysuszone surowce zielarskie miele się w młynku na proszek i w tej postaci zażywa, popijając odpowiednią ilością wody przegotowanej, sokiem owocowym lub warzywnym - rozcieńczonym wodą. Należy pamiętać, że proszki to bardzo skoncentrowana postać leku roślinnego. Jednej szklance odwaru lub naparu odpowiada ilość proszku mieszcząca się na końcu noża. Nigdy nie należy zażywać sproszkowanego dziurawca, świetlika i arcydzięgla ze względu na niebezpieczeństwo wystąpienia uczulenia po spożyciu ich w tej postaci. Zażywając proszek, dostarczamy organizmowi wszystkie substancje zawarte w zielu. Na bazie sproszkowanych surowców zielarskich przemysłowo produkuje się mieszanki ziołowe w postaci granulatów.

Kataplazmy

Są to gorące okłady z rozdrobnionych ziół. Oryginalna postać leku roślinnego, szczególnie polecana przez medycynę ludową. Rozdrobnione świeże zioła zawijane są w gazę, a następnie umieszcza się je w naczyniu ceramicznym i zalewa na kilka minut wrzącą wodą. Okład wyjmuje się z wrzątku, studzi do pożądanej temperatury i przykłada na chore miejsca. 

Zimne kompresy Również ta postać leku roślinnego jest dobrze znana medycynie ludowej. Polega na przykładaniu do chorych miejsc okładów ze świeżych, rozdrobnionych ziół, a klasycznym przykładem jest okład z liści babki na stłuczone i obtarte miejsca kończyn.

Kąpiele ziołowe 

Ta postać leku roślinnego stoi na pograniczu działania leczniczego i kosmetycznego. Kąpiele ziołowe przyrządza się z jednego lub z kilku surowców zielarskich, biorąc 1/2 kg świeżych lub 10 dag suszonych ziół na kilka litrów wrzątku, sporządza napar lub odwar (w zależności od surowca) i dodaje do wody kąpielowej Ze względu na bardzo korzystne oddziaływanie leczniczych kąpieli ziołowych na nasz organizm podajemy wykaz roślin zielarskich, mogących mieć zastosowanie przy sporządzaniu takich kąpieli. W nawiasach podano schorzenia, przy których można stosować dany surowiec bądź właściwości lecznicze kąpieli: